Kiedyś skazany niesłusznie za gwałt, dzisiaj walczy o prawa osób, które – podobnie jak on – stały się ofiarami amerykańskiego wymiaru sprawiedliwości. Premiera miniserialu dokumentalnego „Odwrócić wyrok” już w środę 25 kwietnia o 22:00 na kanale 13 Ulica.

Brian Banks miał 17 lat, kiedy w 2002 roku został oskarżony o gwałt na swojej koleżance  z klasy. Plany i marzenia obiecującego sportowca w jednej chwili legły w gruzach. Ze wschodzącej gwiazdy amerykańskiego footbollu stał się społecznym wyrzutkiem. Banks spędził ostatecznie pięć lat w więzieniu i trafił do rejestru sprawców przestępstw na tle seksualnym. W 2011 roku jego oskarżycielka przyznała się do fabrykowania dowodów, a z pomocą organizacji California Innocence Project Banks został całkowicie oczyszczony z zarzutów.

Historia Briana Banksa zostanie wkrótce przeniesiona na kinowy ekran – nad filmem przedstawiającym jego życiorys pracuje obecnie Tom Shadyac, twórca m.in. „Bruce’a Wszechmogącego” i „Ace Ventura: Psiego detektywa”. W Briana Banksa wcieli się Aldis Hodge, znany z filmów „Straigh Outta Compton”czy „Jack Reacher: Nigdy nie wracaj”. Aktywista stał się także jednym z gospodarzy miniserialu dokumentalnego „Odwrócić wyrok”.

 „Przyrzekłem sobie, że kiedy odzyskam wolność, zrobię co mogę, by pomóc takim jak ja – ludziom fałszywie oskarżonym, usiłującym za wszelką cenę oczyścić się z zarzutów i udowodnić, że są niewinni”, deklaruje Banks. Dzisiaj jako aktywista na rzecz niesłusznie skazanych dzieli się swoją historią, wyrażając głośny sprzeciw wobec niesprawiedliwości na tle społecznym i rasowym. Z pomocą byłej prokurator Loni Coombs przygląda się wzbudzającym wątpliwości sprawom kryminalnym. Wspólnie dają szansę osobom, które uważają, że są niewinne, na bycie wysłuchanymi, kwestionują decyzje śledczych i rozkładają materiał dowodowy na czynniki pierwsze.

Prowadzący „Odwrócić wyrok” nie reprezentują bohaterów swojego programu w sądzie. Ich praca polega w dużej mierze na zwróceniu uwagi na czasami zapomniane sprawy, przyjrzenie się świeżym okiem historiom osób, które twierdzą, że są niewinne.

„Nasz wymiar sprawiedliwości nie jest idealny. Do więzień trafiają czasami niewinne osoby – ich historie są dla mnie szczególnie ważne”, mówi Banks. „Odwrócić wyrok” daje szansę przyjrzeć się ludziom, którzy od lat usiłują przekonać przedstawicieli amerykańskiego wymiaru sprawiedliwości o swojej niewinności. „Możemy zajrzeć im głęboko w oczy i ocenić, czy mówią prawdę”, dodaje.

Brian, ze względu na swoje osobiste doświadczenia, od razu nawiązuje więź z bohaterami. Jego emocjonalne podejście równoważy Coombs, wspierając kolegę od strony merytorycznej, wykorzystując wieloletnie doświadczenie na stanowisku prokuratora. Prowadzący nie polegają wyłącznie na własnym przeczuciu i zebranym materiale dowodowym – każdy materiał konsultują wnikliwie z badaczami i ekspertami medycyny sądowej.

Przy okazji ich działalności na jaw wychodzą rażące nieścisłości w śledztwach i uprzedzenia rasowe -  jak chociażby w przypadku sprawy skazanego na dożywocie za zabójstwo policjanta Cleve’a Heidelberga; to historia sięgająca lat 70. i mocno związana z ruchem praw obywatelskich. Nie bez znaczenia w  procesie był fakt, że wszyscy członkowie ławy przysięgłych byli biali. Czarnoskóry Heidelberg spędził 47 lat za kratkami, mimo że niewiele ponad rok po morderstwie  inny mężczyzna przyznał się do zabicia ofiary.  Banks i Coombs towarzyszą 73-letniemu dziś Heidelerbergowi w ostatniej próbie oczyszczenia swojego nazwiska z zarzutów.

„Odwrócić wyrok” wpisuje się w trwającą obecnie w najlepsze modę na produkcje typu „true crime”. Filmy i seriale poświęcone prawdziwym zbrodniom i próbom rozwiązania niewyjaśnionych spraw kryminalnych cieszą się obecnie ogromną popularnością. Wystarczy wskazać seriale Netflixa „Making a Murderer” czy „The Keepers”, w których dokumentaliści prześwietlają kontrowersyjne sprawy sądowe, wydobywając na wierzch nieznane dowody i zeznania świadków. Tego rodzaju produkcje mają ogromną siłę i niejednokrotnie doprowadziły do realnej zmiany w życiu ich bohaterów. Tak było chociażby w przypadku słynnego podcastu „Serial”. Jego emisja doprowadziła do przyznania nowego procesu jego bohaterowi Adnanowi Syedowi, skazanemu w 2000 roku za morderstwo swojej byłej dziewczyny.

Czy gospodarze „Odwrócić wyrok” będą w stanie odnaleźć nowe dowody w sprawach, które liczą sobie nieraz kilkadziesiąt lat? W pierwszym odcinku „Odwrócić wyrok” Banks i Coombs biorą na warsztat historię skazanej za zabójstwo męża Patty Prewitt, która do tej pory spędziła w więzieniu 32 lata. Jej mąż Bill został zastrzelony we własnym łóżku w 1984 roku, a Patty od razu stała się główną podejrzaną. Banks i Coombs przesłuchują po raz kolejny świadków, członków rodziny ofiary, starają się rzucić nowe światło na zebrane przed trzydziestoma laty dowody. Kwestionują motywy kolejnych podejrzanych, dają Patty się wygadać i uważnie wysłuchują jej wersji wydarzeń. Ich podejście owocuje niezwykłym odkryciem – udaje im się znaleźć nowy dowód w sprawie sprzed ponad 30 lat, który być może doprowadzi do uniewinnienia bohaterki.

Premiera miniserialu dokumentalnego Odwrócić wyrok już w środę 25 kwietnia o 22:00 na kanale 13 Ulica.

Ilustracja główna: True Crime