XIII tom 4 to album wyróżniający się nieco na tle pozostałych, które od ubiegłego roku ujrzały światło dzienne za sprawą wydawnictwa Egmont. Po raz pierwszy nie zbiera on czterech, a jedynie trzy albumy głównej serii: XIII: Dochodzenie, Bezpieczeństwo narodowe i Spuścić psy!. Jak to zatem możliwe, że jest on nawet nieco obszerniejszy niż jego poprzedniczki?

Otwierający album zeszyt XIII Mystery: Dochodzenie jest wyjątkowy na tle pozostałych opublikowanych do tej pory odcinków. Nie jest komiksem w pełnym tego słowa znaczeniu, chociaż znajdziemy w nim kilka uzupełniających fabułę komiksowych plansz. Liczący ponad sto stron zeszyt ma raczej formę czegoś na kształt dokumentacji dziennikarskiego śledztwa, które prowadzi dwóch reporterów „New York Daily”: Ron Finkelstein i Warren Glass. 

Fikcyjne, chociaż inspirowane prawdziwymi dziennikarzami odpowiedzialnymi za ujawnienie afery Watergate postacie, prowadzą szeroko zakrojone śledztwo na temat zabójstwa prezydenta Sheridana, a także osoby, która rzekomo pociągnęła za spust i jego mocodawców – czyli uczestników tak zwanego „spisku dwudziestu”. XIII jest oczywiście jednym z centralnych punktów owego researchu. Dokumentacja zawiera dziesiątki krótkich biogramów większości postaci pojawiających się w serii, ale także faktyczne fotografie, czyniąc ten odcinek swoistą encyklopedią XIII.  

Skąd takie posunięcie? Jean Van Hamme i William Vance najwyraźniej uznali, że ich seria rozrosła się już tak mocno, że wymaga drastycznego uporządkowania. Coś, co pierwotnie miało być dodatkiem w stylu „who is who”, ostatecznie stało się pełnoprawną częścią całości. Autorzy, znani z tego, że rzadko idą na łatwiznę, opracowali naprawdę obszerne dossier bohaterów pierwszo, drugo i trzecioplanowych oraz wcisnęli je w ramy fikcyjnego dziennikarskiego dochodzenia, które zamierzali wykorzystać w przyszłości. Nie tylko oni zresztą, bo ostatecznie zeszyt ten stał się kanwą dla twórców serii XIII Mystery, którą – mam nadzieję – Egmont również wznowi na naszym rynku. 

A co w fabule? Chociaż w XIII tom 4 mamy tylko dwa nowe zeszyty przygód głównego bohatera o wielu tożsamościach, to po brzegi wypełnione one są typową dla serii akcją – spodziewajcie się więc strzelanin, pościgów, wybuchów, ucieczki przed prującymi ołowiem helikopterami czy filmowej sekwencji pojedynku w pędzącym pociągu. Poza tym, to co zwykle - tajemnica goni tajemnicę i niczym w serialach typu Lost nadal więcej mamy tu pytań, niż odpowiedzi. A jeśli nawet wydaje nam się, że już coś rozumiemy, za chwile zza rogu wyłaniają się kolejne wydarzenia wywracające wszystko do góry nogami. 

Uczciwie przyznam, że zacząłem już odczuwać pewnego rodzaju przesyt serią XIII, bo chociaż nie sposób nie zauważyć, jak misternie i pieczołowicie od początku jest on utkana, to jednak nieustanna zabawa z czytelnikiem w kotka i myszkę zaczyna na dłuższą metę być nieco męcząca. Chyba nawet sami twórcy zauważyli już, że mogą zacząć gubić czytelników, stąd inicjatywy takie jak Dochodzenie czy szeroko zakrojone kampanie promocyjne, które towarzyszyły premierze nowych albumów ponad ćwierć wieku temu. I dobrze, bo seria twórców z tak dużym przywiązaniem do detali zasługuje przynajmniej na zauważenie. 

XIII tom 4 to w ramach serii taka niewielka przystań, gdzie można na krótką chwilę odetchnąć i zebrać myśli, aby na nowo zmierzyć się z tą złożoną, skomplikowaną, wielowątkową intrygą. Van Hamme i Vance wydają się być duetem doskonałym, który współpracuje niczym jeden organizm. I owszem, widać drobne zmęczenie materiału (a może bardziej – czytelnika), to rys na tym diamencie wciąż jest niewiele. Jestem ciekaw jak zakończy się opowieść snuta przez Van Hamme’a, ale liczę też, że Egmont nie zapomni o kontynuacji.

Tytuł oryginalny: XIII - Integrale 4
Scenariusz: Jean Van Hamme
Rysunki: William Vance
Tłumaczenie: Paweł Łapiński, Maria Mosiewicz
Wydawca: Egmont 2025 
Liczba stron: 224
Ocena: 75/100