Maratończyk to powieść, która od pierwszych stron wciąga czytelnika w mroczny świat intryg, przemocy i sekretów, które nie dają o sobie zapomnieć. William Goldman, znany głównie jako scenarzysta filmów takich jak Butch Cassidy i Sundance Kid czy Wszyscy ludzie prezydenta, udowadnia, że doskonale radzi sobie również w świecie literatury. Jego thriller nie tylko trzyma w napięciu, ale też prowokuje pytania o zło, zaufanie i granice ludzkiej wytrzymałości.

Głównym bohaterem jest Thomas „Babe” Levy – doktorant historii na Columbia University, który prowadzi z pozoru spokojne życie intelektualisty i zapalonego biegacza. Szybko okazuje się jednak, że jego codzienność jest tylko pozorem. Przypadkiem wplątany w śmiertelnie niebezpieczną grę pomiędzy agentami amerykańskiego wywiadu a zbiegłym nazistowskim zbrodniarzem wojennym, Babe zmuszony jest skonfrontować się z prawdą o własnej rodzinie i samym sobie. To, co początkowo wygląda jak niewinne życie naukowca, przekształca się w brutalny maraton przetrwania, fizycznego i psychicznego.

Jedną z najmocniejszych stron powieści jest postać antagonisty – doktora Christiana Szella. Były nazistowski dentysta, którego sadystyczne metody przesłuchań mrożą krew w żyłach, zapada w pamięć na długo. Jego chłodna precyzja, wyrachowanie i kultowa scena z pytaniem „Is it safe?” sprawiają, że każda interakcja z nim buduje potężne napięcie. Warto zaznaczyć, że to właśnie filmowa adaptacja z Laurencem Olivierem ugruntowała tę scenę jako jedną z najbardziej przerażających w historii thrillera.

William Goldman prowadzi narrację z dużą biegłością – przeplatając sceny akcji z momentami introspekcji i budowania tła psychologicznego. Jego styl jest klarowny i dynamiczny, pozbawiony zbędnych dygresji, ale nie pozbawiony głębi. Umiejętnie łączy cechy thrillera z elementami powieści psychologicznej i szpiegowskiej. Na dalszym planie pojawia się historia Holocaustu oraz zimnowojenne napięcia, które dodają fabule historycznego i moralnego ciężaru.

Choć konstrukcja fabularna w pewnych momentach może wydawać się schematyczna, zwłaszcza dla współczesnego czytelnika przyzwyczajonego do złożonych narracji wielowątkowych, Maratończyk nadrabia to siłą emocjonalną i doskonale poprowadzonym tempem. Nieco mniej rozwinięte postaci drugoplanowe to drobna wada, ale nie wpływa ona znacząco na odbiór całości.

Na szczególne uznanie zasługuje symbolika tytułu – maraton jako metafora walki o przetrwanie, nie tylko fizyczne, ale i egzystencjalne. To powieść o bólu, zdradzie i o tym, jak przeszłość może wtargnąć w teraźniejszość, zmuszając człowieka do przekroczenia własnych granic.

Maratończyk to klasyka gatunku – inteligentnie napisana, z napięciem, psychologiczną głębią i sugestywną warstwą emocjonalną. Po latach wciąż robi ogromne wrażenie, a jego przesłanie pozostaje aktualne. To nie tylko thriller – to opowieść o kondycji ludzkiej w ekstremalnych warunkach.

Tytuł oryginalny: Marathon Man
Scenariusz: William Goldman
Przekład: Ryszard Szaflarski
Wydawca: Replika 2025
Liczba stron: 352
Ocena: 80/100